"Gevoelstemperatuur is onzin"
Ruben - 03/02/2025 - 18:39
Deze ongenuanceerde woorden werden me afgelopen weekend in de mond gelegd door een journalist die me vroeg naar mijn mening over de invoering van gevoelstemperaturen door het KNMI. De nuancering werd daarbij helaas achterwege gelaten, omdat ook andere weersvoorspellers aan het woord werden gelaten. En daardoor begreep uiteraard niet iedereen wat ik bedoelde. Vandaar even deze verduidelijking.
+30°C in de Malediven of -30°C in Lapland... voelt anders aan
Maar dan kleed je je ook anders.
Ik heb inderdaad gezegd dat ik het vermelden van een exacte gevoelstemperatuur onzinnig vind, omdat niemand weet hoe bijvoorbeeld 0°C of 20°C precies aanvoelt. En dus heb je niets aan die exacte waarde.
Want indien je je dat toch denkt te herinneren, was je toen naakt? Of hoeveel kleding had je aan? Waaide het? Was de luchtvochtigheid laag of hoog? Stond je toen een kilootje lichter of zwaarder? Was het kort daarvoor -10 of +20 geweest?
Is het daarom niet voldoende om in het weerbericht aan te halen wanneer het beduidend warmer of kouder zal aanvoelen dan de dag voordien of wat de temperatuur op de thermometer doet uitschijnen. En waarom? Het vermelden van de verwachte temperatuur in thermometerhut is daarbij dan toch voldoende?
Uiteraard is het in verwachtingen van belang dat je aangeeft dat bijvoorbeeld een 0°C veel kouder kan aanvoelen wegens een strakke noordoostenwind. Of dat een 30°C erg zwoel kan aanvoelen door de hoge luchtvochtigheid. Of net relatief makkelijk te verdragen zal zijn dankzij een droge oostenwind....
Maar om daar dan een precies cijfer op te plakken? Dat heeft echt geen zin. Dan ben je al heel snel sensatie aan het verkopen en vaak zelfs de bevolking aan het misleiden.
Als je weet dat het 0°C wordt met een strakke noordoostenwind, dan weet je dat je een muts en sjaal nodig zal hebben. En misschien een laagje extra. Je zal je echter nooit exact kunnen kleden om een bepaalde behaaglijke temperatuur te kunnen bereiken onder je winterkleding. Want je weet niet hoe al die laagjes je exact zullen doen voelen. Ik heb nog nooit iemand gekend die op basis van een voorspelde gevoelstemperatuur exact wist wat ie moest aantrekken om niet te gaan zweten, maar ook geen kou te voelen. En al helemaal niet wanneer je én stilstaat, én in beweging zal zijn.
Beneden volgt er wat meer toelichting.
Voortraject
Uiteraard speelt ook het voortraject van een koude of warme periode een rol in hoe we dit gaan voelen.
Want na een lange periode met bijvoorbeeld 15 tot 20°C zal 25 tot 30°C al snel als erg warm worden ervaren. Terwijl dit net als een heerlijke afkoeling kan worden gevoeld na een periode van maxima tussen 32 en 35°C.
Ook wanneer het al langdurig koud is, zal bijvoorbeeld -5°C veel minder koud aanvoelen dan wanneer de temperatuur van +5 tot +10°C komt.
Het moge dus duidelijk zijn dat de temperatuur die we voelen heel sterk afhangt van wat we gewend zijn. En dat het belangrijker is te vermelden dat het warmer of kouder zal aanvoelen, dan het vermelden van een absolute waarde.
Kleding
Vanzelfsprekend speelt kleding ook een belangrijke rol bij hoe je de temperaturen ervaart.
In principe zou bijvoorbeeld -5°C nooit koud mogen aanvoelen indien je een muts en aangepaste winterkledij draagt. Want hoe overleeft men in het noorden van Europa anders temperaturen tussen -25 en -35°C? En geloof me: ook bij -20°C kan je enorm gaan zweten wanneer je in teveel laagjes gekleed bent.
Dus geldt die exacte gevoelstemperatuur uit het weerbericht dan voor wanneer je naakt buiten staat? Of 3 laagjes of 5 laagjes draagt? Of wanneer je katoen of wol draagt? Kortom: voor welke kledij geldt die gevoelstemperatuur?
Beweging
Wanneer je in beweging bent voelt 0°C uiteraard ook anders aan dan wanneer je stilstaat. En als je al 20 minuten bij 0°C stilstaat, zal diezelfde 0°C kouder aanvoelen dan wanneer je nog maar 2 minuten stilstaat. Ik kan je verzekeren dan het zweet in je bilnaad loopt wanneer je bij -10°C in een thermo overall door de sneeuw aan het doorstappen bent. Meer dan wanneer je bij +25°C licht gekleed op de zeedijk wandelt...
Alleen maar weer om aan te geven dat het onzinnig is om een exacte gevoelstemperatuur te vermelden. Want onder welke omstandigheden zal je die exacte gevoelstemperatuur zo voelen? Wanneer je wandelt? Loopt? Fietst? Stilstaat?
Gewicht
Ik kan je absoluut bevestigen dat je gewicht (hoeveelheid lichaamsvet) een belangrijk effect heeft op gevoelstemperatuur. Met 10 kilogram te veel voelt 30°C echt veel warmer aan dan met een gezond gewicht van 10 kilogram minder.
Opnieuw zien we hier dat de gevoelstemperatuur relatief hoort te zijn, en geen absolute waarde.
Het koppeke
Als je al dagenlang hoort dat het zeer koud wordt met gevoelstemperaturen tot -10°C door een gure noordoostenwind, dan kan dat in het koppeke kruipen en ga je daar bevestiging voor voelen wanneer je buiten komt. Pure psychologie. Of wanneer je al dagenlang opziet tegen een aangekondigde gevoelstemperatuur van 30°C, dan dreig je al te gaan zweten terwijl je binnen onder de airco bij 22°C uit het raam kijkt. Ik merk dit zeer goed aan de reacties op mijn Facebook-pagina.
Waarom het KNMI de exacte gevoelstemperatuur dan wél invoert in de weerberichten? Ik vermoed omdat iemand dit idee ooit tijdens een vergadering heeft geopperd, wanneer er gebrainstormd werd over vernieuwingen. En dat een meerderheid blijkbaar vóór was...
Maar ik zie het praktische nut van een exacte gevoelstemperatuur dus absoluut niet in.
Als het fris wordt aan je oren zet je gewoon een muts op...
Op de Malediven waren twee paar sokken niet nodig...
Of het nu als -10 of -25°C aanvoelt... je gaat in januari niet in je zwembroek onder het noorderlicht staan.
Op een sneeuwscooter draag je best wanten, of het nu als -5 of -25°C aanvoelt...
