Nog steeds winterse scenario's onder de modelberekeningen

Om te beginnen: Naar mijn inschatting ligt na Nieuwjaar alles open. We zien nu al een drietal dagen een enorme spreiding in mogelijke temperaturen voor de eerste week van januari. Deze spreiding wordt veroorzaakt door de onduidelijke ligging van een hogedrukgebied dat zich de volgende dagen ten noordoosten van ons gaat opbouwen. Aan de oostflank van dit hogedrukgebied stroomt koude lucht naar beneden. Deze gaat begin volgende week eerst Polen en vervolgens ook grote delen van Duitsland in de vrieskou zetten. Vervolgens is het dan de vraag of de drukverdelingen een ooststroming voor Limburg mogelijk maken, zodat die enorme bel koude lucht ook z'n weg naar onze streken kan vinden. Dit hangt nog af van kleine detailverschillen in de opbouw van de hoge- en lagedrukgebieden om ons heen. Details die beïnvloed worden door kleine onzekerheden in de verwachting.

Wat meer uitleg over de temperatuurpluim.
************************************************
Om het effect van die kleine onzekerheden in kaart te brengen heeft men de zogenaamde pluimverwachtingen gemaakt. Hierin zien we steeds een hoofdberekening (= de rode lijn), welke gemaakt wordt op basis van onze huidige kennis van de toestand van onze atmosfeer. Maar omdat er altijd gaatjes zijn in die kennis (gebrek aan metingen), sluipen er dus ongetwijfeld foutjes in de berekeningen. Hoe verder vooruit, hoe groter het effect wordt van die kleine foutjes. Met andere woorden: de fout wordt steeds groter en leidt dus tot steeds grotere fouten in de verwachting. Uiteraard weten we niet hoe die beginfoutjes er precies uitzien, en daarom gaan we moedwillig foutjes aanbrengen in de verzameling van metingen waarmee de hoofdberekening wordt gemaakt. Zodoende krijgen we een hele waaier aan berekeningen (de pluim) waarin we het effect zien van die moedwillig aangebrachte foutjes. Elk van die berekeningen zou dus in principe ook de juiste kunnen zijn. (tot op zekere termijn)
************************************************

//-->

Kijken we dan even naar de laatste temperatuurpluim van de Europese weercomputer ECMWF, dan zien we dat het volgens al de verschillende berekeningen zacht blijft tot 31 december. De foutjes die in de berekening kunnen zitten hebben dus weinig effect op de uiteindelijke uitkomst: we kunnen vrij zeker zijn van de grote lijnen voor onze temperaturen. De minima voor oudejaarsnacht zijn wel al onzeker.

Vanaf 2 en zeker 3 januari zien we de spreiding in de temperatuurpluim dan plots heel groot worden. De rode lijn is de hoofdberekening, welke dus wordt uitgevoerd op basis van de huidige kennis van de toestand van de atmosfeer. De blauwe lijn doet hetzelfde, maar dat met dezelfde nauwkeurigheid als de vele groene lijntjes. (Hoofdberekening is iets nauwkeuriger en wordt ook maar 10 dagen vooruit berekend) De groene lijntjes zijn dus de scenario's welke het resultaat tonen op basis van de moedwillig aangebrachte kleine foutjes in de begintoestand waarmee het weermodel gaat rekenen. En zo zien we dat een klein foutje in de meeste gevallen zal leiden tot een veel zachter verloop dan wat de hoofdberekening ons wil doen geloven.
Pas wanneer een meerderheid van die groene lijntjes voor kou 'kiest' kunnen we er ook meer vertrouwen in gaan hebben dat er ons ook werkelijk winterweer te wachten staat.

Dit zijn de temperaturen volgens die hoofdberekening voor de vooravond op maandag 4 januari:

//-->

Dit is wat de hoofdberekening van de Amerikaanse computer voor dat moment voorziet:

We zien dus enorme verschillen ontstaan, wellicht veroorzaakt door een klein verschil in de begintoestand (metingen van de huidige atmosferische toestand) waarmee de modellen aan de slag gaan.
Kijkend naar de temperatuurpluim van de Europese computer mag dit grote verschil absoluut geen verrassing zijn.

Bovendien is de kans groot dat een volgende berekening in beide modellen in een totaal ander temperatuurverloop resulteert.
Wat heb je hier dan aan kan je je afvragen? Wel als 'publiek' heb je hier inderdaad weinig aan als je het niet belangrijk vindt dat er kans is op een omslag. Maar als weersvoorspeller moet je dit soort zaken van nabij opvolgen om een zo goed mogelijk idee van de betrouwbaarheid van je verwachting te krijgen. En te weten hoever je kan gaan. Tot 20 december konden we er zeker van zijn dat er in de eerstvolgende 10 dagen geen winterweer op het programma kon staan. Inmiddels is die zekerheid verdwenen, en ligt onze voorspellingshorizon een stuk dichter naar voren.
Dit geeft tegelijk aan hoe onzinnig de tabellen met cijfertjes tot 10 of 14 dagen vooruit zijn, die her en der op websites zijn terug te vinden. Vandaar ook dat diecijfers vaak enorm heen en weer flipperen. Deze laten slechts 1 van de vele verschillende mogelijkheden zien. Wil je verder dan 7 dagen vooruit kijken, dan moet je sowieso de hele waaier aan mogelijkheden in beschouwing nemen.

Hierbij nog even de pluim van de Amerikaanse weercomputer van vanochtend, want ook dit model heeft een pluim (met wel minder verschillende scenario's). We zien hierin ook een grote spreiding ontstaan vanaf Nieuwjaar.