Negatieve temperaturen maar toch geen ijs op autoruiten. Hoe kan dat? En wat is het verschil tussen rijm en rijp?

Vele mensen merkten woensdagochtend op dat hun autoruiten niet bevroren zijn terwijl het toch stevig aan het vriezen was. Dit is een logisch gevolg van de bewolking. Onder die bewolking koelen objecten zoals autoruiten minder snel af dan onder een open hemel zodat deze ongeveer dezelfde temperatuur behouden als de omgevingslucht. Daardoor zal er uit die omgevingslucht ook geen vocht condenseren of desublimeren (verrijpen) op deze oppervlakten. Zaterdag en zondag was dit ook het geval maar toen viel het blijkbaar niet zo massaal op omdat de meesten onder ons niet moest gaan werken.

Om diezelfde reden zijn de grassprietjes woensdagochtend net als zaterdag en zondag het geval was ook veel minder wit dan op maandag en dinsdag het geval was. Er is dus amper rijp te bespeuren.

Er is in feite ook een verschil tussen rijp en rijm. In de weerkunde is rijp de ijsafzetting op voorwerpen door een directe overgang van waterdamp in de lucht naar ijskristallen. De rechtstreekse overgang van een gasvormige naar een vaste toestand heet desublimatie en een synoniem daarvan is rijpen of verrijpen. Dat is wat er de voorbije dagen bij de negatieve luchttemperaturen gebeurde op gras, struiken, auto's en andere voorwerpen. 

Van rijm wordt gesproken wanneer waterdamp in de lucht eerst condenseert tot waterdruppeltjes (dauw) die zich afzetten op voorwerpen en pas daarna bevriezen, als de temperatuur verder daalt. Bijvoorbeeld dus wanneer de temperatuur in de lucht positief is maar het wegoppervlak negatief wordt. Of wanneer de temperatuur van autoruiten negatief wordt nadat er condensatie plaatsvond. In dat geval krijg je van die prachtige ijsbloemen en moet je harder krabben dan bij de 'droge' ruige rijp.

Vaak is het juist zo dat de autoruiten zijn bevroren zonder dat het in de omgevingslucht vriest. Omdat de temperatuur van die autoruiten onder een open hemel dus sneller negatief wordt waardoor de desublimerende lucht die zich er net boven bevindt voor rijmvorming op de ruiten zorgt. Er wordt dan vaak ten onrechte beweerd "dat het al vriest" terwijl het bijvoorbeeld nog +2°C is.

In ieder geval zijn bevroren autoruiten wél een signaal dat het opletten is voor mogelijke rijm- en ijsplekken op de wegen. Omdat op het wegdek vaak hetzelfde proces plaatsvindt. Maar wanneer de autoruiten onder een bewolkte hemel niet bevroren zijn wil dit dus niet altijd zeggen dat het niet glad kan zijn door ijsplekken op de wegen.